Wprowadzenie
Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD) przez wiele osób są błędnie postrzegane jako „dziwne przyzwyczajenia”. W rzeczywistości to poważne zaburzenie lękowe, które może znacząco utrudniać codzienne funkcjonowanie. Dobra wiadomość jest taka, że OCD można skutecznie leczyć. W procesie zdrowienia najczęściej stosuje się psychoterapię, farmakoterapię lub połączenie obu metod.
Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) z elementami ekspozycji i powstrzymywania reakcji (ERP)
Najlepiej przebadaną i najskuteczniejszą metodą leczenia OCD jest terapia poznawczo-behawioralna, a w szczególności jej technika ERP (Exposure and Response Prevention). Polega ona na stopniowym wystawianiu osoby na sytuacje wywołujące lęk (np. dotknięcie „zanieczyszczonego” przedmiotu) i powstrzymywaniu się od wykonania rytuału kompulsyjnego (np. mycia rąk). Dzięki temu pacjent uczy się, że lęk z czasem sam maleje, nawet bez wykonywania kompulsji.
Terapia schematów i podejście integracyjne
W przypadkach, gdy OCD wiąże się z głębszymi wzorcami myślenia i trudnymi doświadczeniami z przeszłości, pomocna może być terapia schematów. Skupia się ona na rozpoznaniu i zmianie utrwalonych schematów emocjonalnych, które leżą u podłoża zaburzenia. Coraz częściej stosuje się też podejście integracyjne, łączące różne nurty psychoterapii, co pozwala lepiej dopasować metody do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Farmakoterapia
W leczeniu OCD często stosuje się także leki – głównie selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), które pomagają zmniejszyć intensywność obsesji i kompulsji. W niektórych przypadkach psychiatra może włączyć również inne grupy leków wspomagających terapię. Farmakoterapia rzadko stosowana jest jako jedyne rozwiązanie – najlepiej działa w połączeniu z psychoterapią.
Wsparcie bliskich
Proces zdrowienia z OCD ułatwia zaangażowanie rodziny. Bliscy mogą pomóc, ucząc się, jak wspierać chorego bez podtrzymywania jego rytuałów. Edukacja rodziny zmniejsza ryzyko nawrotów i poprawia efektywność terapii.
Jak długo trwa leczenie?
Czas trwania terapii jest indywidualny – u niektórych poprawa następuje już po kilku miesiącach, u innych leczenie może być dłuższe i wymagać kilkuletniej pracy. Ważna jest systematyczność oraz gotowość do podejmowania wyzwań w terapii.
Podsumowanie
Leczenie OCD opiera się przede wszystkim na terapii poznawczo-behawioralnej z elementami ERP, wspieranej w razie potrzeby farmakoterapią. Dzięki profesjonalnej pomocy możliwe jest znaczące złagodzenie objawów, a nawet odzyskanie pełnej kontroli nad swoim życiem.
Źródła:
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5).
National Institute for Health and Care Excellence (NICE). (2020). Obsessive-compulsive disorder and body dysmorphic disorder: treatment.
Abramowitz, J. S. (2006). The psychological treatment of obsessive–compulsive disorder. Canadian Journal of Psychiatry, 51(7).
