Psycholog/psychoterapeuta a psychiatra – czym to się różni?
Psychiatra to lekarz medycyny, który diagnozuje zaburzenia psychiczne, może zlecać badania, wystawiać zwolnienia i przepisywać leki (antydepresanty, leki przeciwlękowe, stabilizatory nastroju, przeciwpsychotyczne). Zajmuje się także zapobieganiem i leczeniem cięższych zaburzeń, a terapię często łączy z farmakoterapią.
Psychoterapia (np. CBT, terapia schematu, Gestalt) to „rozmowa lecząca” oparta na współpracy z wykwalifikowanym specjalistą, która pomaga zmieniać wzorce myślenia, emocje i zachowania oraz budować trwałe umiejętności radzenia sobie. Jej skuteczność potwierdzają liczne badania.
Konsultacja psychiatryczna czy psychoterapia – jak wybrać?
Dla wielu osób dobrym punktem startu jest pierwsza konsultacja psychologiczna/psychoterapeutyczna: omówisz trudności, cele i możliwe formy pomocy. Jeśli objawy są nasilone, przewlekłe lub budzą niepokój o bezpieczeństwo/zdrowie somatyczne, warto rozważyć konsultację psychiatryczną – lekarz wykluczy przyczyny medyczne (np. zaburzenia tarczycy, niedobory) i zaproponuje leczenie.
Kiedy szczególnie warto iść do psychiatry (pilnie lub w pierwszej kolejności)?
-
Myśli samobójcze, samouszkodzenia, znaczne ryzyko dla siebie/otoczenia.
-
Objawy psychozy (np. omamy, urojenia), mania/hipomania.
-
Ciężka, nawracająca depresja, silny lęk uniemożliwiający funkcjonowanie.
-
Znaczne zaburzenia snu, apetytu, masy ciała, nagłe pogorszenie stanu.
-
Podejrzenie, że objawy mogą mieć podłoże somatyczne lub konieczność farmakoterapii.
Takie sytuacje to typowe wskazania do oceny przez lekarza psychiatrę.
Kiedy psychoterapia może wystarczyć?
Przy łagodniejszych i umiarkowanych trudnościach (np. lęk uogólniony, fobie, stres, problemy relacyjne, obniżony nastrój), psychoterapia bywa leczeniem pierwszego wyboru i może być równie skuteczna jak leki – szczególnie w lękach i depresji.
A kiedy najlepsze jest połączenie obu form?
W depresji umiarkowanej i ciężkiej oraz w części złożonych problemów najskuteczniejsze bywa połączenie farmakoterapii i psychoterapii (np. CBT + SSRI). Takie podejście rekomendują wytyczne (NICE, APA) i przeglądy badań. Innymi słowy, odpowiedzią na pytanie „konsultacja psychiatryczna czy psychoterapia?” bywa: obie – równolegle.
Jak wygląda ścieżka pomocy w praktyce?
-
Zgłoś się na konsultację (psychologiczną lub psychiatryczną) – omówicie objawy, historię i cele.
-
Dobór planu leczenia: psychoterapia, leki lub łączone leczenie – zależnie od nasilenia objawów i preferencji pacjenta.
-
Współpraca specjalistów: psychoterapeuta i psychiatra mogą działać zespołowo, by monitorować efekty, działania niepożądane leków i postępy w terapii.
Podsumowanie
-
Psychiatra = lekarz (diagnoza, leki, badania). Psychoterapia = praca nad zmianą myśli, emocji i zachowań.
-
Przy cięższych objawach najpierw psychiatra; przy łagodniejszych – często psychoterapia.
-
W wielu przypadkach najwięcej korzyści daje połączenie obu form. To najbardziej adekwatna odpowiedź na dylemat: konsultacja psychiatryczna czy psychoterapia.
Źródła
-
NHS. Psychiatry – what psychiatrists do. nhs.uk
-
NIMH. Psychotherapies – what psychotherapy is. Narodowy Instytut Zdrowia Psychicznego
-
WHO. Psychological interventions are effective for many conditions. Światowa Organizacja Zdrowia
-
NICE Guideline NG222. Depression in adults: treatment and management (w tym PDF). NICE+1
-
APA. Clinical Practice Guideline for the Treatment of Depression in Adults. APA
-
Meyers et al., Combination Psychotherapy and Pharmacotherapy for Depression (PMC). PMC
-
Royal College of Psychiatrists. When patients should be seen by a psychiatrist (CR184). www.rcpsych.ac.uk
-
NHS. Treatment – Depression in adults. nhs.uk
