Codzienne nawyki a OCD
Każdy z nas ma swoje rutyny – sprawdzanie, czy zamknęliśmy drzwi, czy umyliśmy ręce przed jedzeniem. To naturalne i zdrowe zachowania. Różnica polega na tym, że u osób z OCD (zaburzeniami obsesyjno-kompulsyjnymi) te czynności stają się przymusem – zamiast dawać poczucie spokoju, wywołują rosnący lęk i pochłaniają dużą część dnia.
Najczęstsze obsesje
Obsesje to natrętne, niechciane myśli lub obrazy, które wywołują dyskomfort. Typowe przykłady to:
obawa przed zabrudzeniem lub zakażeniem,
lęk, że skrzywdzimy siebie lub innych,
wątpliwości, czy coś zostało wykonane poprawnie (np. zakręcenie gazu),
obsesyjne myśli religijne, moralne lub seksualne.
Osoba z OCD zazwyczaj wie, że te myśli są irracjonalne, ale nie potrafi się ich pozbyć.
Najczęstsze kompulsje
Kompulsje to zachowania wykonywane w odpowiedzi na obsesje – mają „zneutralizować” lęk. Mogą to być m.in.:
wielokrotne mycie rąk lub sprzątanie,
wielokrotne sprawdzanie zamków, urządzeń elektrycznych,
układanie przedmiotów w określonym porządku,
powtarzanie słów, modlitw czy liczenie w myślach.
Problem w tym, że rytuały działają tylko na chwilę – napięcie szybko powraca, co prowadzi do kolejnych kompulsji.
Kiedy mówimy o OCD?
Objawy OCD różnią się od zwykłych nawyków:
są czasochłonne (zajmują co najmniej godzinę dziennie, często znacznie więcej),
wywołują silny stres i cierpienie,
utrudniają normalne życie – pracę, naukę, relacje.
Jeśli rytuały zaczynają rządzić codziennością, to znak, że warto skonsultować się ze specjalistą.
Dlaczego wczesna diagnoza jest ważna?
Im szybciej zostanie rozpoczęta terapia, tym łatwiej przerwać błędne koło obsesji i kompulsji. Najlepiej przebadaną metodą leczenia OCD jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT), czasami wspierana farmakoterapią.
Podsumowanie
Objawy OCD to coś więcej niż drobne dziwactwa – to powtarzające się myśli i zachowania, które znacząco ograniczają życie. Jeżeli zauważasz u siebie lub bliskiej osoby, że nawyki zaczynają wymykać się spod kontroli, to dobry moment, by sięgnąć po profesjonalną pomoc.
Źródła:
American Psychiatric Association. DSM-5: Obsessive-Compulsive Disorder.
National Institute of Mental Health (NIMH). Obsessive-Compulsive Disorder.
World Health Organization (WHO). International Classification of Diseases ICD-11.
